ENERGIYA TA'MINOTI OB'EKTLARINING AVTOMATLASHTIRILGAN TIZIMLARI TARMOQLARIDA MA'LUMOTLARNI SOXTALASHTIRISH (TAMPERING) KIBERHUJUM TURINING AHAMIYATI VA UNING OLDINI OLISH

https://doi.org/10.5281/zenodo.17263299

Authors

  • Abdumalikov Akmal Abduxoliq o‘g‘li O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali Author
  • Abduvakilov Bunyod Abduvakilovich O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali magistranti Author
  • Qodirova Laylo Sobir qizi O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali magistranti Author

Keywords:

IoT, smart meter, tampering, yengil kriptografiya, energiya xavfsizligi, supply chain attack

Abstract

Energiya ta’minoti tizimlarida keng qo‘llanilayotgan aqlli hisoblagichlar (smart meters) va IoT sensorlari ma’lumotlarni to‘plash va real vaqt monitoring qilish imkoniyatini beradi. Biroq ushbu qurilmalar ko‘pincha resurs jihatdan cheklangan bo‘lib, murakkab kriptografik mexanizmlarni qo‘llash imkoniyati yo‘q. Shu sababli ular tampering (ma’lumotlarni buzish), replay hujumlari va ruxsatsiz ulanishlarga nisbatan zaif hisoblanadi. Ushbu tezisda aqlli hisoblagichlar uchun yengil kriptografik protokol (lightweight secure protocol) ishlab chiqish g‘oyasi taklif etiladi. Taklif etilgan yondashuv hisoblagichlarning imkoniyatlarini kamaytirmasdan, xavfsizlikni sezilarli darajada mustahkamlashga qaratilgan.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

  • Abdumalikov Akmal Abduxoliq o‘g‘li, O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali

    PhD, dots.

References

Smith, J. (2020). Cybersecurity Challenges in Modern Energy Systems. Journal of Energy Security, 12(3), 45–57.

Zhang, L., Wang, H., & Chen, Y. (2022). IoT Security Vulnerabilities in Smart Grids: A Comprehensive Survey. International Journal of Critical Infrastructure Protection, 18(2), 99–115.

Brown, M. (2021). Supply Chain Risks in Critical Infrastructure: Case Studies and Mitigation Strategies. IEEE Transactions on Industrial Informatics, 17(4), 2250–2263.

Downloads

Published

2025-09-27

How to Cite

Abdumalikov , A., Abduvakilov , B., & Qodirova , L. (2025). ENERGIYA TA’MINOTI OB’EKTLARINING AVTOMATLASHTIRILGAN TIZIMLARI TARMOQLARIDA MA’LUMOTLARNI SOXTALASHTIRISH (TAMPERING) KIBERHUJUM TURINING AHAMIYATI VA UNING OLDINI OLISH: https://doi.org/10.5281/zenodo.17263299. International Scientific and Practical Conference, 1(3), 45-47. https://bestjournalup.com/index.php/ispc/article/view/2116